سندروم تخمدان پلی کیستیک شایع ترین علت ناباروری است. کلیه اختلالات نظیر عدم تخمک گذاری، تخمدان های پر از کیست های مشخص و ناهنجاری های متابولیکی مانند چاقی در نتیجه فاکتورهای متعدد محیطی و ژنتیکی ایجاد می گردند. تخمدان از نظر متابولیکی یک عضو فعال است، از این رو به طور مداوم تحت تاثیر انواع استرس ها می باشد(1). علت ایجاد این بیماری به طور کامل مشخص نیست اما دلایلی که به طور شایع مطرح می شود شامل استعداد ژنتیکی، افزایش میزان ترشح انسولین، مقاومت نسبت به انسولین، چاقی، آلودگی های محیطی و شیمیایی است که تشخیص آن به دلیل متنوع بودن علائم و نشانه های آن مشکل می باشد(2). سندروم تخمدان پلی کیستیک یکی از علل زمینه ای الیگومنوره می باشد که شیوعی بالغ بر 17 درصد در زنان و در سنین باروری دارد. در دهه های اخیر به دلیل تغییر سبک زندگی، افزایش شیوع چاقی، کاهش فعالیت فیزیکی، تغذیه ناسالم و استرس های عاطفی این اختلال رو به افزایش است(3).

شربت ماءالاصول بوعلی دارو حاصل ترکیب گیاهان کبر، کرفس، رازیانه و انیسون می باشد که برای هرکدام از آنها در منابع طب سنتی در درمان کیست تخمدان و بیماری های زنان کاربردهای فراوانی ذکر شده است.

پژوهشی به منظور تعیین اثر عصاره رازیانه بر شدت درد و علائم سیستمیک همراه با دیسمنوره اولیه در دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی انجام شد. در این کارآزمایی تعداد 90 نفر به طور تصادفی به دو گروه 46 نفر مورد و 44 نفر شاهد تقسیم شدند. با شروع درد قاعدگی برای گروه مورد، روزانه 5 عدد کپسول رازیانه 46میلی گرم و برای گروه شاهد روزانه 5 عدد کپسول دارونما در طی سه روز اول قاعدگی تجویز گردید. نتایج نشان می دهد عصاره رازیانه می تواند باعث کاهش شدت دیسمنوره شود(4). خواص درمانی رازیانه به دلیل وجود فیتواستروژن بوده و طبق مطالعات انجام شده یکی از بهترین درمان ها برای سندروم تخمدان پلی کیستیک می باشد(5).

در یک مطالعه اثر رازیانه بر درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک روی 40 موش بررسی شد. موش ها به 5 گروه تقسیم شدند. گروه اول به عنوان کنترل با 2/0 میلی لیتر نرمال سالین، گروه دوم دریافت کننده رازیانه با دوز 150 میلی گرم بر کیلوگرم، گروه سوم دریافت کننده استرادیول والرات با دوز 4 میلی گرم در 2/0 میلی لیتر روغن کنجد، گروه چهارم دریافت کننده استرادیول والرات و عصاره رازیانه با دوز 150 میلی گرم بر کیلوگرم، گروه پنجم دریافت کننده استرادیول والرات و عصاره رازیانه 100 میلی گرم بر کیلوگرم بود. نتایج نشان داد عصاره آبی رازیانه می تواند در درمان سندروم پلی کیستیک به خصوص در دوز 150 میلی گرم بر کیلوگرم مفید باشد(6).

همچنین در مطالعه ای دیگر که اثر رازیانه در درمان سندروم پلی کیستیک بررسی شده بود، 30 موش القا شده با استرادیول والرات و 6 موش بدون القا به عنوان کنترل آماده شدند. پس از 60 روز به موش های القا شده 500،250 و 1000 میلی گرم بر کیلوگرم دوز عصاره رازیانه تجویز گردید. سپس سطح هورمون های FSH و LH و تستسترون بررسی شد. نتایج نشان داد عصاره رازیانه در دوز های 500 و 1000 باعث افزایش سطح هورمون FSH و کاهش LH و تستسترون گردید(7).